Đáp án - Chương 2: Các chủ thể trong nền kinh tế

I. Trắc nghiệm:

1. Vai trò nào sau đây KHÔNG phải của hộ gia đình trong nền kinh tế?

   - Đáp án: D. Nhà sản xuất. 

   Hộ gia đình đóng vai trò tiêu dùng, cung cấp sức lao động và tiết kiệm, nhưng không phải là đơn vị sản xuất chính, vai trò sản xuất thuộc về doanh nghiệp.

 2. Đâu là vai trò quan trọng nhất của doanh nghiệp?

   - Đáp án: C. Sản xuất hàng hóa và dịch vụ. 

   Vai trò chính của doanh nghiệp là tạo ra hàng hóa và dịch vụ để đáp ứng nhu cầu của thị trường.

 3. Chính phủ có thể điều tiết nền kinh tế thông qua:

   - Đáp án: C. Cả A và B đều đúng. 

   Chính phủ điều tiết nền kinh tế thông qua cả chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa.

 4. Thị trường có vai trò gì trong nền kinh tế?

   - Đáp án: D. Tất cả các ý trên đều đúng. 

   Thị trường giúp phân bổ nguồn lực, tạo động lực cạnh tranh và cung cấp thông tin.

 5. Theo chủ nghĩa trọng thương, thước đo sự giàu có của một quốc gia là gì?

   - Đáp án: A. Lượng vàng và bạc mà quốc gia đó sở hữu. 

   Chủ nghĩa trọng thương cho rằng sự giàu có của quốc gia được đo bằng lượng vàng và bạc tích lũy.

II. Tự luận:

1. Cho ví dụ về các công cụ mà Chính phủ có thể sử dụng để điều tiết nền kinh tế:

   Chính phủ sử dụng nhiều công cụ khác nhau để điều tiết nền kinh tế, bao gồm chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa:

      - Chính sách tiền tệ (Monetary Policy): Đây là việc điều chỉnh lượng cung tiền và lãi suất của ngân hàng trung ương để ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát. Ví dụ:

     - Giảm lãi suất: Khi chính phủ giảm lãi suất, vay vốn trở nên rẻ hơn, kích thích đầu tư và tiêu dùng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

     - Tăng cung tiền: Chính phủ có thể mua trái phiếu chính phủ, tăng lượng tiền trong nền kinh tế, từ đó thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư.

   - Chính sách tài khóa (Fiscal Policy): Chính sách tài khóa bao gồm việc điều chỉnh chi tiêu chính phủ và thuế để ảnh hưởng đến tổng cầu. Ví dụ:

     - Tăng chi tiêu công: Khi chính phủ tăng đầu tư vào cơ sở hạ tầng (xây dựng đường sá, cầu cống), nó tạo ra việc làm và tăng cầu trong nền kinh tế.

     - Giảm thuế: Giảm thuế thu nhập cá nhân hoặc doanh nghiệp làm tăng lượng tiền mà người dân và doanh nghiệp có thể chi tiêu, từ đó thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư.

   - Chính sách kiểm soát giá cả và thị trường: Chính phủ cũng có thể điều tiết thông qua việc kiểm soát giá cả (ví dụ: quy định giá tối thiểu hoặc giá tối đa cho một số mặt hàng thiết yếu) hoặc can thiệp trực tiếp vào một số thị trường để đảm bảo cung cấp ổn định và công bằng.

2. Giải thích cơ chế "bàn tay vô hình" của thị trường theo Adam Smith:

   Cơ chế "bàn tay vô hình" là một khái niệm nổi tiếng do nhà kinh tế học Adam Smith đưa ra trong tác phẩm "Của cải của các quốc gia". Theo Smith, trong một thị trường tự do, cá nhân và doanh nghiệp theo đuổi lợi ích riêng của họ sẽ vô tình tạo ra lợi ích chung cho xã hội thông qua các quyết định sản xuất và tiêu dùng của mình.

   - Nguyên lý: Mỗi người, khi tìm cách tối đa hóa lợi ích cá nhân, chẳng hạn như doanh nghiệp muốn tăng lợi nhuận hoặc người tiêu dùng muốn mua sản phẩm với giá tốt nhất, sẽ đưa ra quyết định dựa trên giá cả và tín hiệu thị trường. Khi các cá nhân này hoạt động trong một thị trường cạnh tranh, họ sẽ tự động điều chỉnh sản xuất và tiêu dùng sao cho tài nguyên khan hiếm được phân bổ hiệu quả.

    - Ví dụ: Nếu cầu về một sản phẩm tăng lên, giá sản phẩm đó sẽ tăng. Điều này khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất nhiều hơn để kiếm lợi nhuận cao hơn. Khi cung tăng, giá sẽ dần ổn định trở lại. Quá trình này xảy ra mà không cần sự can thiệp trực tiếp của chính phủ, thể hiện cơ chế "bàn tay vô hình".

   Tóm lại, "bàn tay vô hình" của thị trường là một cách để mô tả việc thị trường tự điều tiết và phân bổ nguồn lực hiệu quả thông qua các hành động cá nhân vì lợi ích riêng, từ đó mang lại lợi ích cho toàn xã hội.

3. So sánh và đối chiếu giữa chủ nghĩa trọng thương và chủ nghĩa trọng nông:

   - Chủ nghĩa trọng thương (Mercantilism) và chủ nghĩa trọng nông (Physiocracy) đều là những tư tưởng kinh tế quan trọng trong lịch sử, nhưng chúng có quan điểm và mục tiêu khác nhau:

   - Chủ nghĩa trọng thương:

     - Quan điểm: Xem thương mại và sự tích trữ vàng bạc là thước đo chính của sự giàu có quốc gia. Trọng thương ủng hộ chính sách bảo hộ, kiểm soát thương mại và khuyến khích xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu nhằm tích lũy dự trữ vàng bạc.

     - Chính sách: Hạn chế nhập khẩu qua các loại thuế quan cao, trợ cấp xuất khẩu, và phát triển các thuộc địa để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu và mở rộng thị trường.

     - Vai trò của nhà nước: Chính phủ có vai trò mạnh mẽ trong việc can thiệp và điều tiết nền kinh tế nhằm tăng cường tích lũy của cải quốc gia.

     - Ví dụ: Các quốc gia châu Âu thời kỳ thế kỷ 16-18 theo đuổi chính sách trọng thương để xây dựng sức mạnh kinh tế thông qua thặng dư thương mại và tích trữ kim loại quý.

   - Chủ nghĩa trọng nông:

     - Quan điểm: Cho rằng nông nghiệp là nguồn gốc duy nhất của cải vật chất và sự giàu có của một quốc gia. Theo quan điểm này, đất đai và sản xuất nông nghiệp tạo ra giá trị thực, còn thương mại và công nghiệp chỉ là hoạt động phân phối và không tạo ra của cải.

     - Chính sách: Trọng nông ủng hộ tự do kinh tế và chính sách laissez-faire (không can thiệp của nhà nước), khuyến khích các hoạt động nông nghiệp và đề xuất việc đánh thuế vào địa tô.

     - Vai trò của nhà nước: Nhà nước không nên can thiệp mạnh vào thị trường, mà chỉ nên đảm bảo tự do kinh tế và cho phép thị trường tự điều tiết.

     - Ví dụ: François Quesnay và các nhà trọng nông ở Pháp trong thế kỷ 18 nhấn mạnh vai trò tối thượng của nông nghiệp và đất đai trong việc tạo ra của cải quốc gia.

    So sánh và đối chiếu:

   - Chủ nghĩa trọng thương coi thương mại và tích lũy của cải từ thương mại là nền tảng của sự thịnh vượng, trong khi chủ nghĩa trọng nông coi nông nghiệp và đất đai là nguồn tài nguyên cốt lõi.

   - Chủ nghĩa trọng thương ủng hộ sự can thiệp mạnh mẽ của nhà nước vào kinh tế, trong khi chủ nghĩa trọng nông ủng hộ tự do kinh tế và hạn chế vai trò của chính phủ trong thị trường.

   - Chủ nghĩa trọng thương thiên về bảo vệ công nghiệp và phát triển thương mại, trong khi chủ nghĩa trọng nông nhấn mạnh phát triển nông nghiệp là chìa khóa cho sự thịnh vượng quốc gia.